Anonim Şirket [Joint Stock Company (Aktiengesellschaft/AG)][2]
Bir Alman anonim şirketinin kurulabilmesi için 50.000 Avroluk bir sermayeye sahip olmak ve Ticaret Siciline tescil (registered in the Register of Companies) edilmek gerekir. Anonim şirket bir hissedar (one shareholder) gerektirir ve hissedar sayısı konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. Ayrıca, hissedarların uyruğuna ilişkin herhangi bir kısıtlama veya gereklilik de bulunmamaktadır. Yönetim kurulu, şirketin işleyişi ve yönetimi hakkında karar verme hakkına sahiptir.
Anonim şirket hisseleri borsada kote edilebilir (listed on the stock exchange). Bir Alman anonim şirketinin kurulması için, yatırımcının esas sözleşmeyi imzalaması gerekmekte ve şirket, Şirketler Siciline tescil tamamlandıktan sonra faaliyete geçmektedir. Ayrıca, Almanya’da ticari faaliyetlerde bulunacak bir şirketin Almanya’da EORI numarası[3] (Economic Operators’ Registration and Identification number) için de başvurması gerekmektedir.
Almanya’da bir AG kurulması için aşağıdaki adımlar gereklidir:
- Esas Sözleşmenin hazırlanması ve Noter tarafından tasdik edilmesi (Preparation and notarisation of the articles of association),
- Sermayenin dörtte birinin (en az 12.500 Avro) yatırılması (Lodgement of one quarter of the nominal value of each share),
- AG için bir Alman iş adresinin belirlenmesi (Naming of a German business address for the AG),
- Şirketin bulunduğu yerdeki ticaret siciline tescil/kayıt başvurusu yapılması (Application for registration in the Companies Register in the district where the company is located),
- Yetkili Alman vergi dairesinde vergi kaydının açılması (Tax registration at the jurisdictional German tax office),
- Yetkili yerel işletme ofisinde yerel işletme kaydı oluşturulması (Local business registration at the jurisdictional local business office).
Alman hukukuna göre bir AG’nin üç organı bulunur: Denetim Kurulu (Aufsichtsrat), Yönetim Kurulu (Vorstand/board of directors) ve Genel Kurul (Hauptversammlung).
AG’nin bir veya daha fazla başkanı olmalıdır, bu sayede sadece gerçek kişiler başkan olarak atanabilir. Başkan, AG’yi yönetmeye yetkili olup, Yönetim Kurulu tarafından atanır.
Başkanı seçmek ve başkanın faaliyetlerini denetlemek üzere bir Yönetim Kurulu (Denetim Kurulu) da atanmalıdır. Yönetim Kurulu, AG Genel Kurulu tarafından seçilen sınırsız hukuki ehliyete sahip en az üç gerçek kişiden oluşur. Bir Yönetim Kurulu üyesi, aynı anda şirkette başka bir yönetim pozisyonunda bulunamaz. Yönetim kurulu, AG’nin operasyonel işlerinden sorumludur. Genel kuruldan bağımsızdır. Yönetim kurulu, şirketi temsil eder ve temsil yetkisi sınırsızdır, ancak prensipte sadece müşterek temsil yetkisi olarak geçerlidir. Bireysel üyeler, ancak esas sözleşmede temsil yetkisinin kendilerine ait olduğu belirtiliyorsa, şirketi etkin bir şekilde temsil edebilirler.
Denetleme kurulu, yönetim kurulunu atama ve görevden almanın yanı sıra denetçiyi de (Abschlussprüfer/auditor) atar. Denetleme kurulu yıllık mali tabloları inceler ve yönetim kuruluna sunar. Ayrıca, denetim görevlerini yerine getirmek için her zaman şirket defterlerine ulaşabilirler.
Genel kurul, AG’nin üçüncü organı olup, tüm şirket hissedarlarından oluşur. Genel kurul (Hauptversammlung/general assembly), aşağıdaki haklara sahiptir:
- Özellikle sermaye tedbirleri (sermaye artırımı/azaltımı, şarta bağlı sermaye artırımı vb.)[4]
- Yönetim Kurulu üyelerinin atanması ve görevden alınması (appointing and dismissing members of the Board of Directors),
- Başkan ve yönetim kurulunun görevden alınması (Relieving the Chair and the Board of Directors),
- Başkan ve Yönetim Kurulu karar verirse faaliyet raporunun belirlenmesi[5],
- Kar bakiyelerinin (devredilmiş karlar) kullanımı (use of the profit balance),
- Yılsonu denetçilerinin, kuruluş süreci denetçilerinin ve başkanlık yönetiminin atanması (appointing year-end auditors, auditors for founding processes, and the Chair’s management),
- Özel denetçilerin atanması (appointing special auditors),
- Tüm şirket varlıklarının devredilmesi (transferring the entire company assets),
- Şirketin gidişatına karar vermek için Genel Kurulun temel sorumluluğunu içeren ve etkileri Esas Sözleşmede değişikliğe yol açabilecek diğer yönetim önlemleri[6],
- Şirketin feshedilmesi (dissolving the company).
AG’ler için, “Jahresabschluss/Annual Accounts”un (yani yıllık mali hesaplar ile ayrıntılı mali tablolar/annual financial statement) bileşimi ve yayınlanması ile ilgili açık kurallar geçerlidir. Bir AG’nin yıllık hesapları, bilançoyu, kar ve zarar hesabını ve dipnotlarını (balance sheet, profit and loss account and notes) kapsamakta, ancak yönetim kurulu raporunu (management report) içermemektedir. Bir AG, kapsamı şirketin büyüklüğüne bağlı olmak üzere yıllık hesaplarını yayınlamakla da yükümlüdür.
AG hisseleri bir hissedardan diğerine devredildiğinde, özel bir şekle (no special form) tabi değildir. Ancak, hisselerin türü dikkate alınmalıdır. Örneğin menkul kıymetleştirilmemiş bir hisse devir yoluyla devredilebilir. “Kısıtlı/bağlı (restricted)” nama yazılı paylar (registered shares) söz konusu olduğunda ise, AG genel kurulunun (general assembly of the AG) onay vermesi gerekir.
AG paylarının uluslararası borsalardan birinde alınıp satılabilmesi için, ilk önce AG’nin halka arz sürecinden geçmesi gerekir. Bu, Borsa Yasasında (Börsengesetz/Stock Exchange Act) ve Borsa Kotasyon Yönetmeliğinde (Börsenzulassungsverordnung/Stock Exchange Admission Ordinance) belirtilen belirli yasal gerekliliklere uyulmasını gerektirir. Borsada kote olmak, ayrıca ek kamuyu aydınlatma gereklilikleri de yaratır.
Anonim şirket Esas Sözleşmesinin onaylanmasından önce doğan yükümlülüklerden dolayı, pay sahipleri müteselsil borçlu olarak şahsen sorumludurlar.
Ticaret Siciline tescilden sonra, yükümlülükler için dış sorumluluk, temel olarak AG’nin şirket varlıkları ile sınırlıdır.
Bir AG’nin karı kurumlar vergisine (corporate tax), dayanışma ek ücretine (solidarity surcharge) ve yerel işletme vergisine (local business tax) tabidir.
